Όλο και μεγαλύτερος λόγος γίνεται τον τελευταίο χρόνο στην Ελλάδα για τη Διαμεσολάβηση, ως μέσω εναλλακτικής επίλυσης διαφορών. Αναμενόμενο θα πει κανείς, δεδομένης της πρόσφατης νομοθέτησης κανόνων που την εντάσσουν πιο δυναμικά στο ελληνικό νομικό σύστημα. Και πιο πολύ αναμενόμενες, βέβαια, αντιδράσεις και αμφισβητήσεις που έχουν προκύψει από φορείς του τομέα της δικαιοσύνης σχετικά με τον ρόλο της Διαμεσολάβησης, την αξιοπιστία της και την αποτελεσματικότητα της.
Ως έχει αναφερθεί πολλές φορές στο παρελθόν, η Διαμεσολάβηση εντάσσεται στο τομέα της εναλλακτικής απονομής δικαιοσύνης και είναι παγκοσμίως διαδεδομένη και αναγνωρισμένη διαδικασία. Σκοπός της είναι η επίλυση διαφορών με έναν τρόπο καινοτόμο, μέσω συνεργασίας, διαπραγμάτευσης, διαβούλευσης και συζήτησης, μακριά από έντονες και μακροχρόνιες διαμάχες, μακριά από ανταγωνιστικότητα. Δεν επιβάλλει λύση αλλά αντιθέτως επιδιώκει να εκμαιεύσει, μέσα από διάλογο που εξελίσσεται μεταξύ των μερών, την λύση εκείνη που εξασφαλίζει τα πραγματικά συμφέροντα τους. Βασίζεται σε μια κουλτούρα και μια φιλοσοφία διαφορετική, όπου τα μέρη έχουν ενεργό ρόλο και είναι αυτά που καθορίζουν το μέλλον της διαφοράς τους.
Το ρόλο του «διαιτητή» στη διαδικασία της Διαμεσολάβησης διαδραματίζει ο διαμεσολαβητής, ο οποίος ως ουδέτερο τρίτο πρόσωπο εφοδιασμένο με δεξιότητες και γνώσεις συνδράμει στη διαπραγμάτευση μεταξύ των μερών. Είναι αυτός που καλείται να αναγνωρίσει τις θέσεις και τις προσδοκίες των δύο πλευρών, να τις αξιολογήσει και να τις περιορίσει στο σημείο που είναι εφικτό και αναγκαίο, για να μπορεί να είναι γόνιμος και δυνατός ένας διάλογος.
Και όλα τα πιο πάνω, βέβαια, σε συνάρτηση με ανάλογη ταχύτητα, αξιοπιστία, χαμηλότερο κόστος, εμπιστευτικότητα, σεβασμό στη βούληση των μερών, ισχύ και δεσμευτικότητα του επιτυχούς αποτελέσματος της διαδικασίας.
Σαφέστατα, καίριας σημασίας για τον θεσμό της Διαμεσολάβησης και την εξέλιξη του είναι η αποδοχή και υιοθέτηση του από τον δικηγορικό κόσμο, η κατανόηση του τρόπου λειτουργίας και της νοοτροπίας του, των θετικών στοιχείων που αυτός παρουσιάζει, η μέσω της Διαμεσολάβησης αποφυγή έντονων, μακροχρόνιων και πολυέξοδων διαμαχών και συγκρούσεων, καθώς και η αποφυγή πιθανών μελλοντικών κρίσεων δικαστηρίων που να μην έχουν πια καμία ουσία και εφαρμογή. Άλλωστε ο ρόλος των πληρεξούσιων δικηγόρων σε μια διαδικασία διαμεσολάβησης δεν είναι καθόλου τυχαίος. Αρχικά, αυτοί είναι που θέτουν τις βάσεις και το έφορο έδαφος για να λειτουργήσει η διαδικασία, πριν ακόμα η διαφορά υπαχθεί σε διαμεσολάβηση. Οι πληρεξούσιοι δικηγόροι πρέπει να καλλιεργήσουν διαλλακτικό πνεύμα στους πελάτες τους, να μεταδώσουν τον τρόπο λειτουργίας της διαδικασίας, να δώσουν αίσθηση ασφάλειας για την αξιοπιστία και τα αποτελέσματα αυτής. Όσο για την διεξαγωγή, αυτοί είναι που απεικονίζουν ορθά τα ουσιαστικά στοιχεία και γεγονότα της διαφοράς στον διαμεσολαβητή και προασπίζονται τα συμφέροντα των πελατών τους.
Εξίσου, όμως, σημαντική είναι και η εναρμονισμένη και χωρίς ανταγωνισμό συνύπαρξη του θεσμού της Διαμεσολάβησης με τις δικαστικές διαδικασίες στα εθνικά δικαστήρια της χώρας. Άλλωστε η διαμεσολάβηση όχι μόνο ευνοεί τα μέρη μιας διαφοράς να επιλύσουν αυτήν άμεσα και αποτελεσματικά, αλλά ευνοεί και τα δικαστήρια και την ορθή απονομή δικαιοσύνης μέσα σε αυτά. Η απεμπλοκή των δικαστηρίων από υπέρογκο αριθμό υποθέσεων, οι οποίες μπορούν να επιλύονται στα πλαίσια Διαμεσολάβησης, μπορεί ξεκάθαρα να οδηγήσει στην βελτίωση της ποιότητας της δικαιοσύνης που απονέμεται στις δικαστικές αίθουσες. Σκοπός της Διαμεσολάβησης δεν είναι να ανταγωνιστεί την δικαστική διαδικασία και σκοπός του διαμεσολαβητή δεν είναι να ανταγωνιστεί τον φυσικό δικαστή ή να συγκριθεί μαζί του. Άλλος είναι ο ρόλος τους εν πάση περίπτωσή. Σημασία έχει και οι δύο να μάχονται υπέρ της ορθής λειτουργίας του συστήματος απονομής δικαιοσύνης, είτε αυτή γίνεται με τις κλασσικές ή με εναλλακτικές μεθόδους.
Η εναρμονισμένη, λοιπόν, συνύπαρξη και λειτουργία των δικηγόρων, των δικαστηρίων και της Διαμεσολάβησης είναι αυτή που θα απεγκλωβίσει όλα τα θετικά στοιχεία που μπορεί να αποδώσει στο σύστημα απονομής δικαιοσύνης η Διαμεσολάβηση. Με ακριβές και άμεσο επακόλουθο την δημιουργία ενός νέου νομικού πλαισίου γρήγορης και αποτελεσματικής απονομής δικαιοσύνης που ευνοεί και ενδιαφέρει κυρίως πρόσωπα που η πραγματικότητα τους κατακλύζεται από πλήθος επαφών και σχέσεων, οι οποίες απαιτούν ιδιαίτερη μεταχείριση και προκαλούν συχνά διαφωνίες και διαμάχες προς επίλυση. Και αυτά τα πρόσωπα δεν είναι άλλα από τους επιχειρηματίες, τους εμπόρους και τους επενδυτές.
Αυτός φαίνεται να είναι ένας από τους παράγοντες που θα βοηθήσει την ελληνική αγορά να απελευθερωθεί, αποκολλώντας έτσι τη χώρα από την ύφεση που έχει καταπέσει.
